Samsun'un İlçeleri

Alaçam

Kente Alaçam adını 14. yüzyılda İlhanlılar verdi. Sınırları: Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Bafra, güneyinde Vezirköprü, batısında Sinop ile çevrilidir. 1944 yılında ilçe olmuştur.

Tarihi Anıtlar

• Dedetepe Ören yeri: Hüseyin Dede Türbesi'nin bulunduğu yer, Yenice Köyü yakınlarındadır.
• Ali Osman Tepe Ören Yeri: Gökçeboğaz Köyü yakınlarındadır.
• Sadi Bey Camisi: 16. yy.
• Çarşı Camisi: 19. yy.
• Tarihi Rum Konakları
• Sivritepe Ören yeri
• Geyikbaba Türbesi: Geyikbaba'nın ne zaman yaşadığı kesin olarak bilinmiyor. Efsaneye göre; bölgede bir çiftçi yaşarmış. Tarlasını altın boyunduruğa koştuğu geyiklerle sürermiş. Tarlayı sürdüğü saban da altındanmış. Bir gün bir yolcu grubu gelmiş, geyikleri ürkütmüş. Geyikler Meydancık Dağı'na kaçmışlar, bir daha dönmemişler. Geyikbaba ölünce halk onun için türbe yaptırmış. Rivayete göre Ebu Eyüp Ensari de türbeyi ziyaret etmiş (!) Her yıl Hıdrellez Şenlikleri burada yapılır.

Gezi yerleri ve festivaller

• Geyikkoşan Piknik alanı: Çınar, taflan ve kavak ağaçları ile kaplı orman bölgesi, bir tarafı da deniz sahilidir. Geyikkoşan Plaj alanı karavan ve çadır kampı yapmaya elverişlidir. Bisiklet ve yaya parkurları düzenlenmiştir. Ayrıca, güreş tribünü tesisleri yapılmaktadır.
• Alaçam Mübadele Müzesi
• Sivritepe'de yapılan geleneksel keşkek günü
• Alaçam Öğretmenevi: Geyikkoşan sahillerinde bulunduğundan konaklama yeridir

Asarcık

Sınırları: Kuzeyinde Samsun, doğusunda Çarşamba ve Ayvacık, güneyinde Amasya, batısında Lâdik ve Kavak ile çevrilidir.

Tarihi Anıtları

• Horoztepe Tümülüsleri
• Akalan Köyü'nde Gölköy Camisi: 13. yy.
• Gökgöl Su Değirmeni: Aktif haldedir
• Koşaca Ahşap Camisi: Yapılış tarihi bilinmiyor. 18. yüzyılda tamir edilmiştir.

Gezi yerleri ve festivaller

• Yarımca Köyü piknik alanı
• Eylül Ayı At Yarışları Festivali
• Töngel Tepe'de yapılan güreş festivali

Ayvacık

Sınırları: Kuzeyinde Çarşamba, doğusunda Salıpazarı ve Ordu, güneyinde Tokat ve Amasya ile çevrilidir.

Tarihi Anıt: Akalan'da kilise harabeleri.

Gezi yerleri

• Hasan Uğurlu Barajı Hidroelektrik Santrali ve barajda balık avı... Yayın, kefal ve sazan balıkları avlanır.
• Suat Uğurlu Baraj gölü etrafında piknik yerleri, kafeteryalar ve balık restoranları, baraj gölünde yapılan feribot zevk gezileri ve kano sporları...
• Ayvacık Şelalesi

Geleneksel el sanatları

• Cicim: İnce iplikten dokunmuş nakışlı kilim.

Bafra

Bafra kelimesi "bafira"dan gelir, ev demektir. Sınırları: Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda 19 Mayıs ve Samsun, güneyinde Kavak, Havza ve Vezirköprü, batısında Alaçam ile çevrilidir.

Tarihi Anıtları

Gezi yerleri

Önemli Kuruluşlar

• Sevgi Hotel: Özel turistik belgeli
• Çelik Park A.V.M. ve Bafra Premier Sineması
• Bafra T.V.
• Gökkuşağı Alabalık Üretme Tesisleri (Derbent Baraj Gölü'nde)

Okullar

• Bafra Meslek Yüksekokulu
• Özel Bafra Koleji

Bafra Şenlikleri

• Bafra Karpuz Şenliği: Ağustos ayının son haftasında yapılır.
• Sele-sepet Şenliği: Ramazanın 15. günü yapılır. Akşam fenerlerle evleri gezen çocuklara çeşitli hediyeler verilir.
• Hıdrellez Şenlikleri: 6 Mayıs günü baharın gelişini kutlamak için topluca piknik yapılır, dileklerin o gün kabul olduğuna inanılır.
• Neyzen Tevfik Kültür Şenlikleri: Ağustos ayının son haftasında çeşitli kültürel etkinlikler düzenlenir: Şiir, müzik, halk oyunları gibi...

Çarşamba

Tarihi Anıtları

Gezi Yerleri

• Kestanepınar ve Ulupınar mağaraları
• Gelemen Hacı Osman Ormanları
• Ordu Köyü'nde balon, yamaç paraşütü, model uçak pisti gibi tesisler kurulmaktadır.
• Cıva Burnu'nun batısındaki plajlar, 50 km'lik kumluk alan deniz kampı için elverişlidir. Yeni yeni tesisler yapılmaktadır.

Önemli Kurumlar, Tesisler

• Çarşamba Hava Alanı: Çınarlı'dadır.
• Mustafa Dağıstanlı Kapalı Spor Salonu
• Vefa A.V.M. ve Primer Sineması

Okullar

• Çarşamba Meslek Yüksekokulu
• Çarşamba Kültür Koleji

Önemli gün: 20 Mayıs Kültür ve Sanat Şenlikleri

Havza

Havza kent adının kökeninin Hitit dönemi valisi "Khavuzhan"dan geldiği rivayet edilir. Tarih kaynaklarında Havza'nın adı "Ancere" olarak da geçer Havza, 1925 yılında Amasya vilayetinden ayrılarak Samsun'a bağlanmıştır.

Havza'nın sınırları: Kuzeyinde Bafra, doğusunda Kavak ve Lâdik, güneyinde Amasya ve Çorum, batısında Vezirköprü ile çevrilidir.

Tarihi Anıtları

1. Lerdüge ören yeri:

Çamyatağı Köyü yakınlarındadır. Uğur Bahadır Alkım 1972 yalında kazı yapmıştır. Bulgular Samsun Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmiştir. Daha sonra ören yerinde kazılar devam etmiştir. 16 x 35 cm. boyutlarındaki röliyefler tespit edilmiştir: Sarmaşık, geyik yavruları, tavus kuşu, boynuzlu keçi ve kentavroslar (insan başlı atlar)... Ankara Hitit (arkeoloji) Müzesi'ne gönderilen bulgular: Altın yüzük, altın takı, Kremasyon kül kabı (yakılan ölünün külü), tunç kandil, bronz zincir, menteşe, kurşun levha, kırmızı testi ve gözyaşı şişeleri...

2. Şerifali Köyü Helenistik Dönem Kral Kaya Mezarları

3. Havza Kaplıcaları

Kaplıcalar, yer küresinin magma tabakasına yakın bölümünden çıkan sıcak sulardır. Rivayete göre, 200 yıl kadar önce meydana gelen deprem sonucu yer altı suları taşmış, sıcak sular bütün kenti basmış, büyük bir felaket olmuş.

Kaplıcanın suları 55 derecedir. Havza kaplıcaları Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde kullanılmış, günümüzde de kullanılmaktadır.

Başlıca Kaplıcalar:

1. Aslanağzı Kaplıcası: 15. yüzyılda yapılmıştır, kapasitesi 100 kişidir
2. Kızgözü Kaplıcası: Aslan Ağzı Kaplıcası ile aynı dönemde yapılmıştır, aynı kapasitededir. Efsaneye göre, üç genç kız kaplıcada yıkanırlarken zorbalar baskın yapmış, genç kızları taciz etmişler. Kızlar Allah'a yalvarmış, "Allah'ım bizi kurtar, bizi ya kuş yap, ya da taş" diye dua etmişler. Allah da dualarını kabul etmiş, kızların ikisi kuş olup uçmuş, biri de taş kesilmiş. Taş halindeki kızın gözlerinden hala yaş geldiğine inanılır. Kaplıcanın yanında 22 özel banyo kabinesi vardır.
3. Şifa Kaplıcası: 15. yüzyılda Aslan Ağzı kaplıcasına ek olarak yapılmıştır.
4. Vakıf Hamamı: 13. yüzyılda Selçuklular döneminde yapılmıştır.
5. Maarif Hamamı: 19. yüzyılda yaptırılmıştır.
6. Lokman Hekim Kaplıcaları: 1986 yılında yapılmıştır. Bu kaplıcalar modern Türk hamamı niteliğindedirler.
7. Aşevi: 15. yüzyılda imarethane olarak yapıldı, onarılarak 1940 - 1982 yıllarında kütüphane olarak kullanıldı.

4. Yörgüç Mustafa Bey Külliyesi

Kaplıcalar Camisi de denir. Killiye Cami, türbe ve imaretten oluşur (fakire yemek verilen aşevi).

5. Bin bereket Şah Camisi ve Türbesi

Dereköy'dedir. 13. yüzyıl Selçuklu dönemi camisidir.

6. Sivrikese Camisi

Sivrikese Köyü'ndedir, 19. yüzyılda yapılmıştır.

7. Taş Mektep

1911 yılında okul olarak yapılmıştır.

8. Atatürk Müzesi

Üç katlı bina, Atatürk'ün 25 Mayıs - 13 Haziran 1919 tarihlerinde kaldığı Mesudiye oteli idi. Bina, bir dönem itfaiye idaresi tarafından kullanılmış, 1984 yılında Atatürk Müzesi olarak ziyarete açılmıştır.

Müzenin alt katı el sanatları sergi salonu olarak kullanılmaktadır. Orta katta Atatürk'ün özel eşyaları, bazı belgeler ve anı fotoğrafları sergilenir. Üst katta, Amasya Tamimi, Erzurum ve Sivas Kongreleri ve T.B.M.M.'nin açılışı için dört ayrı oda tahsis edilmiştir.

Şenlik Günleri

25 Mayıs Atatürk'ü Anma Şenlikleri: Atatürk'ün 25 Mayıs 1919 tarihinde Havza'ya gelişi coşku ile kutlanır. Yakın zamana kadar 25 Mayıs günü her yıl Samsunlular ücretsiz trenle Havza'ya gelir, kutlama etkinliklerine katılırlardı. Gelirken yiyeceklerini beraber getirip piknik yemeği yerlerdi. Ne yazık ki son yıllarda bu gelenek terkedildi.

Havza'nın Okulları

Havza Meslek Yüksekokulu (1993)

Kavak

İlçe adını kavak ağacından almıştır. Sınırları: Kuzeyinde Bafra ve Samsun, doğusunda Asarcık , güneyinde Lâdik, batısında Havza ile çevrilidir.

Tarihi Anıtlar

• Kaledoruğu ören yeri
• Çakallı Köprüsü
• Çakallı Ahşap Camisi (19. yy.)
• Bekdemir Köyü Ahşap Camisi (19. yy.)
• Çakallı Hanı: 13. yüzyıl Selçuklu dönemi yapısı. Hanlar yaya, atlı ve deve ile yolculuk yapanların konaklama yeri idi. Çakallı Han 2011 yılında onarıldı, restoran olarak hizmet vermektedir. Çakallı menemeni Samsun yöresinde çok ünlüdür.

Kavak'ın Şelaleleri

• Küçük Çukur Şelalesi
• Gürgüt Şelalesi
• Ortaköy Şelalesi

Şenlikleri

• 9 Eylül Yaşar Doğu Şenlikleri
• Keşik Şenliği: Keşik "sıra" demektir. Eski Türk geleneklerie göre,sırası gelen her aile köy halkının tümüne günde üç defa yemek ziyafeti çekerdi, ertesi gün sıra başkasına geçerdi.Günümüzde bu gelenek kaybolmuştur.

Okullar

Kavak Meslek Yüksekokulu

Lâdik

Lâdik adı, Pontus Rum Kralı V. Mitridates'in eşi "Laodika"dan gelir. Sınırları: Kuzeyinde Kavak ve Asarcık, doğusunda ve güneyinde Amasya, batısında Havza ile çevrilidir. Lâdik, 1925 yılında Amasya'dan alınarak Samsun'a bağlanmıştır.

Tarihi Anıtlar

Ambarköy Açık Hava Müzesi

Açık hava müzesi

Tipik bir 18. yüzyıl Osmanlı köyü görünümündedir. Köydeki ambarlar ve evler ahşap olarak aslına uygun olarak yapılmıştır. Köyün camisi de ahşaptır. Müze çok amaçlıdır, yeni tesisler ilave edilmektedir.

Lâdik Gölü

Lâdik Gölü Tersakan Çayı'nın kaynağıdır. Gölün etrafı piknik alanıdır, gölde alabalık ve turna balığı avlanır, sazlarından hasır dokunur. Lâdik'e 10 km. uzaklıktadır. Lâdik Gölü Kuş Cenneti'nde pek çok kuş türü gözlemlenir.

Akdağ

2062 m. yüksekliğindeki Akdağ'da birçok etkinlik yapılır:

• Akdağ Safari Parkuru: Yaban hayvanı avına meraklı olanlar için safari turları düzenlenir.
• Yamaç Paraşütü: Son yıllarda yaygınlaşan yamaç paraşütü sporu yapılmaktadır.Planör gibi havacılık etkinlikleri de başlamıştır.
• Akdağ Kayak Merkezi: Kış sporları için kayak pistleri düzenlenmiş ve telesiyej monte edilmiştir.

Hamamayağı Kaplıcaları:

10 km. uzaklıktadır. Konaklama imkanı vardır.

Büyükkızoğlu Şelalesi ve Şelale gölü

Büyükkızoğlu Şelalesi ve Şelale gölünde balık avı

Şenlikler

Küpecik Yaylası Şenlikleri: Yazın yapılır. Uzaklığı 23 km'dir.

Ondokuz Mayıs

Ballıca nahiyesi ilçe olunca adı değiştirildi, Atatürk'ün Samsun'a çıkış tarihi ilçe adı olarak verildi. Sınırları: Doğusunda ve kuzeyinde Karadeniz, batısında Bafra, güney ve güney doğusunda Samsun ile çevrilidir.

Tarihi Anıtlar

• Yörükler Beldesi Tümülüsü ve tarihi hamamı
• Beylik Köyü Ören yeri
• Çetinlipınar Köyü'nde Kefteroğlu Tümülüsü
• Ahşap Cami: 19. yy.
• Taş Köprü: 19. yüzyılda yapılmıştır, tek kemerlidir.
• Saathane Meydanı

Gezi Yerleri

• Nebiyan Yaylası ormanlık piknik alanı
• Engiz Deniz Kampı, karavan ve motelleri
• Balıklı göllerde balık avı
• Ahşap iskele ve çocuklar için kaydırak

Tesisler, Kurumlar

• Dereköy Balıkçı Limanı
• Ballıca Sigara Fabrikası (1997)

Okullar

19 Mayıs Sivil Havacılık Yüksekokulu: O.M.Ü.'ye bağlı Meslek Yüksekokulu

7 Mayıs Hüseyin Dede Şenlikleri

Salıpazarı

İlçenin adı, burada salı günleri pazar kurulmasından kaynaklanır. İlçe merkezi, Alanyakın, Düzköy ve Bereket köylerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Sınırları: Kuzeyinde Çarşamba , Doğusunda Ordu, güneyinde Tokat, batısında Ayvacık ile çevrilidir.

Tarihi Anıtları

Gezi Yerleri

• Karacaören Şelalesi
• Yayla Köyü orman gülleri
• Çağlayan Köyü Şelaleleri
• Kınalık Ormanı piknik alanı

Terme

Terme'nin adı, Terme Irmağı'nın tarihi adı olan "Thermedon"dan gelir. Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Ordu, güneyinde Salıpazarı, batısında Çarşamba ile sınırlıdır.

Tarihi Anıtları

Gezi Yerleri

• Miliç Çamlığı piknik alanı, plaj ve kamp yeri: Miliç'te yeni tesisler de yapılmaktadır.
• Terme Gölleri: Göller birbirine doğal kanallarla bağlıdır. En büyükleri Simenit, Akgöl ve Silindir gölleridir: Göllerde sazan balığı avlanır. Göller Bölgesi, çok sayıda kuş türünü barındırdığından aynı zamanda kuş cennetidir.
• Gölyazı Atlı Tur Merkezi

Festivaller

• 22. Temmuz Amazon Festivali: Genç kızlar ata binerek amazon yaşantısını canlandırırlar.
• 3 Haziran Altın Pirinç Festivali

Tesisler ve Okullar

• Terme Limanı ve tesisleri
• Terme Meslek Yüksekokulu

Vezirköprü

Vezirköprü'nün adı, Osmanlı Baş Veziri Köprülü Mehmet Paşa'nın adından kaynaklanır. Tarihte Vezirköprü'ye Romalılar "Neoklodiyopolis", Bizanslılar "Teokliyopolis", Selçuklular "Gedekara" adını vermişlerdir. Sınırları: Kuzey batısında Sinop, kuzeyinde Alaçam ve Bafra, doğusunda Havza, güneyinde Çorum ile çevrilidir.

Tarihi Anıtları

Tarihi camiler ve medreseler

Gezi Yerleri

• Adnan Menderes Parkı: Ağaçlandırılmış parktaki dev boyutlu semaver kentin simgesi olarak kabul edilir.
• Belediye Parkı: Çay bahçelerinin bulunduğu parkta 1958 yılında yapılan Köprülü Mehmet Paşa Anıtı dikkatleri üzerine çeker.
• Şahinkaya Kanyonu: Altınkaya Baraj Gölü'nde oluşan 1500 m. uzunluğundaki kanyon bir doğa harikasıdır. Kanyon 2011 yılında Turizm Bölgesi olarak ilan edildi. Paflagonya Kral Mezarları da aynı bölgededir. Baraj gölünde sörf de yapılmaktadır.
• Kunduz Ormanları piknik alanı ve gezi parkuru
• Kunduz Dağı Geyik Üretme Çiftliği
• Vezir Suyu Tabiat Parkı, Piknik Yeri
• Susuz yaylasında boğa güreşleri

Okullar

Vezirköprü Meslek Yüksekokulu

Yakakent

Yakakent'e Bizanslılar "Kominos", Osmanlılar "Gümenez" adını vermişlerdi. 1963 yılında belde teşkilatı kurulunca "Yakakent" adı verildi. 1991 yılında ilçe oldu.

Sınırları: Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Alaçam, güneyinde ve batısında Sinop ile çevrilidir.

Tarihi anıt: Pilavtepe Tümülüsü

Gezi ve Konaklama Yerleri

• Çamgölü Tatil Köyü: Motel konaklama yeri ve gezi parkuru.
• Yakakent plaj, kamping, karavan ve motelleri: Yakakent'ten ilginç gün batımı izleme keyfi...
• Trafiğe kapalı sahil gezi yolu
• Uzunkız, Elikiburyan ve Necati Batı yaylarında piknik alanları
• Pansiyonlarda ve Yakakent Öğretmenevinde Konaklama imkanı

Tesisler

• Yakakent Balıkçı Barınağı: Türkiye'de en büyük balıkçı barınağıdır.
• Yakakent Balık Yağı Fabrikası

Şenlikler

Yakakent-Kushimato Türk-Japon şenlikleri: Kushimato 1881 yılında Ertuğrul Gemisinin battığı adanın adıdır. 1963 yılında Türk-Japon Dostluk Derneği kuruldu, derneğe "Kushimato" adı verildi. Her yıl Temmuz ayında Kushimato Türk-Japon Şenlikleri yapılır. Şenliğe hem Türkler, hem de Japonlar katılır.