Tarih Çağları

Samsun Adının Kökeni

Bir Yahudi efsanesine göre efsanevi kahraman Samson'dan gelir. Bir başka Yahudi efsanesine göre, Nuh Peygamber'in oğlu Sam'dan gelir. Yazılı belgeye dayanmayan bu iddia yanlıştır. Yahudiler hiçbir tarihte Karadeniz sahillerine gelememişlerdir.

Bir iddiaya göre de Kamus-i Türkideki "sansuncu" kelimesinden gelir. Sansun savaş köpeği, sansuncu da köpek eğitmeni demektir. Bu tez de yanlıştır. Türkler M.Ö. 600 yıllarında savaşta köpek kullandı, o tarihlerde Anadolu'ya gelmemişlerdi.

Tarihçi Strabon'a göre (1. yy), kente Hititler "Eneti" adını vermişlerdi. M.Ö. 6. yüzyılda Samsun'a yerleşen Miletoslu denizciler "Amisos" adını verdiler. Daha sonraki dönemlerde Romalılar "Amisus", Cenevizliler "Simisso" diye değiştirdiler kelimeyi.

"Samsun" kelimesini ilk defa 13. yüzyılda Endülüs Emevi tarihçisi İbn. Said kullandı.

Samsun'un Türk Dönemi Öncesi Tarihi

• M.Ö. 3000: Samsun'da Gaşkalar ve Hattiler yaşadı. Zaman zaman aralarında savaşlar oldu.
• M.Ö. 1500: Samsun'da Hititler egemen oldu.
• M.Ö. 1200: Samsun'a Frigler yerleşti.
• M.Ö. 7. yy.: Samsun'u Kimmerler istila etti.
  Kimmerler Balkanlar üzerinden gelip Anadolu'yu işgal ettikten sonra Kafkasya'ya kadar ilerleyen bir Hint-Avrupa ırkıdır. Tarihçiler Çerkezlerin ataları olduğunu iddia ederler.
• M.Ö. 6. yy.: Samsun'da Pers istilası. (İranlıların ataları) Persler 200 yıl kadar Anadolu'da egemenlik kurmuşlardır.
• M.Ö. 333: Samsun'da Makedonya hakimiyeti... Makedonya kralı Büyük İskender Anadolu'yu işgal ettikten sonra, imparatorluğunun sınırlarını Hindistan'a kadar uzattı.
• M.Ö. 4. ve 2. yy: (Helenistik dönem): Pontus-Rum devleti egemenliği. Devletin kurucusu Mitridat Pers soyundan gelmektedir. Ne var ki Yunan kültürüne dayalı bir krallık kurdu. Mitridat hanedanından sonraki krallar 1. yüzyılda Romalılara yenildi.
• M.S. 1. yy.: Samsun'da Roma egemenliği başladı.
• 476: Batı Roma İmparatorluğu yıkılınca I. Leon İstanbul'da Bizans İmparatorluğu'nu ilan etti, Samsun da Bizans hakimiyetine girmiş oldu.

Samsun'un Türk Dönemi Tarihi

• 11. YÜZYIL
  11. yy. ilk yarısı: Samsun'da Bizans egemenliği.
  11. yy. ikinci yarısı: Danişment Oğullarının Samsun'a yerleşmesi. (Danişment Gazi, 1074)
• 12. YÜZYIL
  12. yy. ilk yarısı: Danişmentlerin egemenliğinin devam etmesi.
  12. yy. ikinci yarısı: Danişmentlerle savaşan Selçukluların Samsun'u ellerinden almaları. (II. Kılıçaslan, 1178)
• 13. YÜZYIL
  13. yy. ilk yarısı: 4. Haçlı Savaşlarından sonra Bizanslı Komnenonslar İstanbul'dan kovulmaları, Trabzon'a yerleşerek orada Trabzon İmparatorluğu kurmaları, güçlenince Samsun'u ele geçirmeleri (1204).
  Gıyasettin Keyhüsrev'in (1237-46) İznik'teki Bizanslı Laskarislerle anlaşarak Komnenosları yenmesi, Samsun'u tekrar Selçuklu topraklarına katması.
  Hülagü Han'ın Anadolu'yu istila etmesi sonucu olarak Samsun'da İlhanlı egemenliğinin başlaması (1243).
• 14. YÜZYIL
  14. yy. ilk yarısı: Samsun'da İlhanlıların bir kolu olan Eretna Beyliği egemenliği.
  14. yy. ikinci yarısı: Samsun'un Eretna Beyliğinden sonra Kubadoğullarının egemenliğine geçerek el değiştirmesi.
  1398: Kubadoğullarının savaşmadan Samsun'u Osmanlı Padişahı Yıldırım Beyazıt'a teslim etmeleri.
• 15. YÜZYIL
  Timur'un Ankara Savaşı'ndan sonra bütün Anadolu'yu yağmalaması, Samsun'u tahrip etmesi (1404).
  Yıldırım Beyazıt Ankara Savaşı'nda yenilince bir süre oğlu Süleyman Çelebi Samsun'da egemenliğini ilan etti. Bu egemenlik uzun sürmeden, önce Candaroğullarının, daha sonra onların bir kolu olan İsfendiyar Oğullarının eline geçti.
  1419: Osmanlı Padişahı I. Mehmet Samsun'un fethi için Hamza Bey'i görevlendirdi. Gavur Samsun'da yangın çıktığı için Hamza Bey Cenevizlilerle savaşmadan Samsun'u ele geçirdi. Böylece, Gavur Samsun ilk defa Türklerin eline geçti. Gavur Samsun'un adı da yangından sonra Kara Samsun oldu. Kara Samsun'daki yangının nedenini tarihçiler tartışıyor. Öne sürülen rivayetler şöyle:
  1. II. Murat Amasya'da Vali iken Samsun'a geldi, yangını çıkardı.
  2. Osmanlılara kalmasın diye Cenevizliler yangını çıkardı.
  3. Yangın herhangi bir kasıtlı neden olmadan çıktı.
  
  Hamza Bey, Müslüman Samsun'u İsfendiyar oğlu Hızır Beyle savaşarak, savaşı kazanarak ele geçirdi. Böylece, bütün Samsun Osmanlı topraklarına katılmış oldu.
  
• 1419 -1918 DÖNEMİ
  Samsun sancak beyliği olarak, önce Amasya, sonra Trabzon vilayetine bağlanarak Osmanlı Devleti sınırları içinde kaldı.
  1918: Pontus-Rum Devleti kurmak isteyen Rum Çetecilerinin isyanı, Samsun halkının bünyesinde oluşturulan silahlı güçlerin Rum Çetecilerinin isyanını bastırması.
  1919: 19 Mayıs tarihinde III. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa'nın 18 arkadaşı ile beraber Samsun'a çıkışı... M.K.P., Osmanlı Padişah Vahdettin ve İstanbul'daki işgal kuvvetleri komutanı tarafından Samsun'daki Türk direniş hareketinin bastırılması için görevlendirilmişti. Ama o, Kurtuluş Savaşı'nı Samsun'dan başlattı.
  

Kültür Merkezleri

Spor Salonları

• Samsun Yaşar Doğu Kapalı Spor Salonu
• Samsunspor Spor Salon
• İlkadım Sporland Dream
• Canik Mustafa Dağıstanlı Spor Salon
• Atakum Sporland
• Atakum Salman Spor Salon
• Atakum Kapalı Spor Salon
• Canik Hasan Doğan Spor Salonu
• Tekkeköy Yaşar Doğu Spor Salonu
• İlkadım Kadıköy Spor Salonu

Günlük Gazeteler

Yerel Televizyonlar

• Haberaks (AKS)
• Kanal-S
• Klas-TV
• Alfa TV
• Bafra TV

Amatör Spor Kulüpleri

• Samsun Büyükşehir Belediyespor
• Samsun Yolspor
• Hacınabi Spor
• Atakent Spor
• Samsun Telekom Spor
• Zeytinlikspor
• Tekkeköyspor
• Tekkeköy Belediyespor
• Ladikspor
• Termespor
• 19 Mayıs Belediyespor
• Vezirköprü Belediyespor
• Dikbıyık Spor

Samsun'un Diğer İllere Uzaklığı

• Amasya 131 km.
• Ordu 152 km.
• Sinop 165 km.
• Giresun 196 km.
• Tokat 231 km.
• Trabzon 333 km.
• Rize 408 km.
• Ankara 419 km.
• Erzincan 445 km.
• Erzurum 560 km.
• İstanbul 737 km.
• İzmir 998 km.

Samsun'un İlçelere Uzaklığı

• Tekkeköy 15 km.
• 19 Mayıs 34 km.
• Çarşamba 39 km.
• Asarcık 42 km.
• Kavak 46 km.
• Bafra 52 km.
• Salıpazarı 58 km.
• Terme 59 km.
• Ayvacık 64 km.
• Lâdik 76 km.
• Alaçam 78 km.
• Havza 81 km.
• Yakakent 90 km.
• Vezirköprü 110 km.

Samsun'un Yöresel Yemekleri

a) Yöresel sebze isimleri

1. Kaldırayak otu: Kır sebzesi
2. Sirken: Şifalı bitki
3. Baldırcan: Patlıcan
4. Pancar: Karalahana
5. Gaziyek: Kazayağı denen kır sebzesi
6. Kinzi: Maydanoza benzer sebze
7. Kırçal: Yaprakları yenen kır sebzesi
8. Baldıran: Otsu gövdesi yenen kır sebzesi
9. Nünük: Ispanağa benzer sebze

b) Yemekler

1. Tirit: Kaz eti ile kaynatılan bulgur ya da pirinci yufka içine koyarak yapılan yemek.
2. Keşkek: Haşlanmış buğday ve et ağaç tokmaklarla ezilerek yapılan yemek.
3. Çakallı menemeni: Çakallı'da yapılan geleneksel yemektir. Domates, peynir ve yumurtaya biber sosu katılarak tereyağı ile pişirilen yemek.
4. Büryan: Tas kebap, sulu et yemeği.
5. Bazlama: Sacda pişirilen ekmek.
6. Cızlama: Sacda pişirilen yufka.
7. Karmaç: Mısır ekmeği döğmeci, sıcak ekmeğe tereyağı karıştırdıktan sonra kaşıkla ezerek yapılır.
8. Hamur dolması: Üzüm yaprağının içine hamur konarak yapılan dolma.
9. Lepsi: Ceviz soslu tavuk haşlaması.
10. Malakto: Kinzi, ceviz ve biber soslu fasulye yemeği.
11. Şipsi: Mısır unu bulamacı ile haşlanmış tavuk.
12. Dutmaca çorbası: Dilimlenmiş hamur parçalarına bamya katılarak yapılan çorba.
13. Borani: Sebze haşlamasına sarımsaklı yoğurt katılarak yenen yemek.
14. Fındık yaprağı dolması: Fındık yaprağının içine buğday yarması koyarak yapılan dolma.
15. Kömeç: Ebegümecini önce haşlayıp, sonra kavurarak yapılan yemek.
16. Patates Muhlaması: Yumurta ile karıştırılmış ve haşlanmış patates ezmesi.
17. Çullama: Yumurtalı sebze yemeği.
18. Pirinçli mücver: Haşlanmış pirinci yumurta ile kızartarak yapılan yemek.
19. Halüz: İnceltilmiş hamurun içine kıyma, peynir ya da patates koyduktan sonra, sacda ya da tavada pişirilerek yapılan börek (Çerkez yemeği - "haluj"da denir).
20. Kaypancak: İnceltilmiş ve dilimlenmiş hamur parçaları suda haşlanır. Üzerine yağda kızartılmış domates salçası, kavrulmuş kıyma ve sarımsaklı yoğurt ilave ederek tekrar pişirilen yemek.
21. Kuymak: Mısır unu ile tel peynirin önce karıştırdıktan sonra tereyağı ya da krema ile pişirilen yemek.
22. Pıtıl: Mayalanmış hamur elle inceltilir, üzerine zeytinyağı sürülür ve kavrulmuş haşhaş konur. İnceltilmiş hamur dört köşesinden birleştirilerek tavada kızartılır.
23. Çılbır: Yapılışı- Soğan, kıyma, ekşi erik ve dereotu yağda kızartılır. Hazırlanan sosa çırpılmış yumurta ilave edilir ve mısır ekmeği doğranarak yapılır.
24. Zeti: Yapılışı- Ceviz baharat ve sos karıştırarak havanda dövülür. Su karışık sos bayat ekmek ve haşlanmış tavuk etine karıştırılır.
25. Katık böreği: Mısır kırması ve dereotundan yapılan börek.
26. Herse: Tavuk etinden yapılan Çerkez yemeği.
27. Tutmaz aşı: Kesilmiş ve kurutulmuş hamurdan yapılan kesme çorbası.

c) Tatlılar

1. Kocakarı gerdanı: İçi cevizli rulo halinde cevizli tatlı.
2. Kıvratma (Çarşamba): kalın yufkanın içine toz halinde fındık konarak yapılan tatlı.
3. Palüze: Süt, nişasta, toz şeker ve tereyağından yapılan mahallebi.
4. Nokul (Bafra): İçine ceviz kırması konan yufkalardan yapılan tatlı.
5. Künefe: Tuzsuz peynirle yapılan kadayıf.
6. Tilimat: Mısır ununu pekmez karıştırılarak, kremayla pişirilerek yapılan tatlı.

Samsun'da Yetişen Ünlü Kişiler

a) Müzisyenler

b) Öteki ünlüler

Eğitim Fakültesi

1961 yılında "Kız Öğretmen Okulu" ve "Eğitim Enstitüsü" olarak, Saadet Caddesi'nde 141 öğrenci ile açıldı. Eğitim Enstitüsü'nün öğrenim süresi iki yıldı. 1966 yılında eğitim enstitüleri üç yıla çıkarıldığı yıl, Samsun Eğitim Enstitüsü Atakum'a taşındı. 1978 yılında öğrenim süresi 4 yıla çıkarıldı, böylece 4 yılık yüksekokul kapsamına alındı. 1982 yılında fakülte olarak O.M.Ü.'ye bağlandı. 2001 yılında Eğitim Fakültesi Kurupelit Kampüsü'ne taşınınca Atakum'da yalnız yüksekokul kaldı. Daha sonraki yıllarda Atakum'daki Eğitim Fakültesi'nin adı "Güzel Sanatlar Kampüsü" olarak değiştirildi.

Her iki kampüste hizmet vermekte olan Eğitim Fakültesi'nin 10 bölümü ve 27 anabilim dalı var. Her bölümün kendi anabilim dalları vardır. Örneğin, ilköğretim bölümünün 5 anabilim dalı vardır.

19 Mayıs Üniversitesi

Tarihçesi

1973 yılında Hacettepe Üniversitesi'ne bağlı olarak, Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nin binasında açıldı. İlk yıl yalnız 50 öğrencisi vardı. Daha sonra fen ve ziraat fakülteleri kuruldu. 1975 yılında üniversiteye "19 Mayıs Üniversite" adı verildi. Ne var ki henüz Kurupelit Kampüsü açılmamıştı. Tıp Fakültesi 1982 yılında Hacettepe'den ayrılınca Atakum Kampüsü'ne taşındı. Kurupelit Kampüsü'ne nakledilme işlemi ancak 1986 yılında gerçekleşti.

Üniversite'nin Birimleri

1973 yılında 50 öğrenci ile öğrenime başlayan üniversitemizin öğrenci sayısı 2015 yılında 52.300'e ulaştı. Halen 2.263 akademik personeli ve 4.040 çalışan elemanı vardır. 19 Mayıs Üniversitesi'nde 16 fakülte, 5 enstitü, 12 meslek yüksekokulu, 17 uygulama - araştırma merkezi vardır. Ayrıca, konservatuvar ve gözlemevi de üniversiteye bağlıdır.

Fakülteler

• Ali Fuat Başgil Hukuk Fakültesi
• Diş Hekimliği Fakültesi
• Eğitim Fakültesi
• Fen - Edebiyat Fakültesi
• Güzel Sanatlar Fakültesi
• Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
• İktisadi ve Ticari İlimler Fakültesi
• İlahiyat Fakültesi
• İletişim Fakültesi
• Mimarlık Fakültesi
• Mühendislik Fakültesi
• Tıp Fakültesi
• Turizm Fakültesi
• Veteriner Fakültesi
• Yaşar Doğu Spor Bilimleri Fakültesi
• Ziraat Fakültesi

Enstitüler

• Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Fen Bilimleri Enstitüsü
• Sağlık Bilimleri Enstitüsü
• Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Güzel Sanatlar Enstitüsü

Yüksekokullar

• Adalet Meslek Y.O.
• Alaçam M.Y.O.
• Bafra M.Y.O.
• Çarşamba Ticaret Borsası M.Y.O.
• Havza M.Y.O.
• Kavak M.Y.O.
• Sağlık Hizmetleri M.Y.O.
• Samsun M.Y.O.
• Terme M.Y.O.
• Vezirköprü M.Y.O.
• Yeşilyurt Demir - Çelik M.Y.O.
• 19 Mayıs Sivil Havacılık Y.O.

Konservatuvar

Samsun Devlet Konservatuvarı

Gözlemevi

19 Mayıs Üniversitesi Gözlemevi

Araştırma ve Uygulama Merkezleri

• Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulamaları
• Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi
• Biyoteknoloji A.U.M.
• Çevre Sorunları A.U.M.
• Ekosistemleri A.U.M.
• İnformatik Bölümü
• Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler A.U.M.
• Kadın Sorunları Araştırma Merkezi
• Ornitoloji Araştırma Merkezi
• Ortak Dersler Bölümü
• Sağlık A.U.M.
• Stratejik Araştırma Merkezi
• Sürekli Araştırma Merkezi
• Türk Patent Enstitüsü Birimi
• Uzaktan Eğitim U.A.M.
• Yabancı Diller Eğitimi A.U.M.
• Zihinsel engelli Çocuklar Eğitimi A.U.M.

Samsun - Canik Başarı Vakıf Üniversitesi

Gürgenyatak Kampüsü'nde 2012 yılında kuruldu. Gürgenyatak, Canik merkez ilçesi sınırları içindedir.

Üniversite'nin Fakülteleri:

• Eğitim Fakültesi
• Fen - Edebiyat Fakültesi
• İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
• Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi

Rektörlüğe Bağlı Bölümler

• Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bölümü
• Türk Dili Bölümü
• Enformatik Bölümü
• Yabancı diller Yüksekokulu

Uygulama ve Araştırma Merkezleri

• Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi
• Medeniyetler İttifakı Uygulama ve Araştırma Merkezi
• Bal uygulama ve Araştırma Merkezi
• Çocuk Edebiyatı uygulama ve Araştırma Merkezi

Samsun Büyükşehir Özel Okullar Listesi

Dış Bağlantılar